به گزارش قابوس نامه به عنوان مثال ؛ رسانه ای مانند منبر ، با واعظانی که به کار هدایت و ارشاد مخاطبین مشغول اند و پیام های دینی ( فرهنگی ، سیاسی ، اجتماعی ، عقیدتی ، اخلاقی ، عرفانی و ... ) را به ساده ترین زبان به مخاطبین منتقل می کنند .
با توجه به تعدد و تکثر رسانه ها در دوران معاصر ، می توان گفت به همان میزان بهره برداری از وعظ و خطابه و منبر و سخنرانی آسان و در عین حال فراگیر شده است چنانکه امروزه رادیو ، تلویزیون و رسانه های سمعی و بصری دیگر ، می توانند منبری باشند که به مخاطب پیام مستقیم دهند .
هرچند شیوه های تبلیغ در جهان معاصر ایجاب می کند علاوه بر پیام های مستقیم ، بخشی از برنامه های تبلیغی ؛ به ارائه ی پیام های غیر مستقیم بپردازند .
امام خمینی به عنوان معمار کبیر انقلاب اسلامی ( و پدر معنوی هنرمندان انقلابی ) در تبلیغ ارزش های انقلاب به شیوه های نوین تبلیغ اهتمام داشته و بازخوانی آراء ایشان می تواند ما را در روشن شدن مطلب یاری کند . امام روح الله می فرمودند:
- اصلاح این دستگاه ( رسانه ها ) اصلاح جامعه است و فساد اگر در این دستگاه ها واقع شود ، فساد جامعه است .
- تمام رسانه ها مربی یک کشور هستند . باید تربیت کنند کشور را . افرارد یک کشور را ...
- مطبوعات ، سینما ، تلویزیون ، رادیو ، مجله ها همه ی اینها برای خدمت به یک کشور است . اینها باید در خدمت باشند .
- ما با سینماهایی که برنامه های آنها فاسد کننده اخلاق جوانان و مخرب فرهنگ اسلامی باشد مخالفیم اما با برنامه هایی که تربیت کننده و به نفع رشد سالم و اخلاقی و علمی جامعه باشد موافق هستیم .
هنرمندان ما تنها زمانی می توانند بی دغدغه کوله بار مسئولیت و امانتشان را زمین بگذارند که مطمئن باشند مردمشان بدون اتکا به غیر ، تنها و تنها در چهارچوب مکتبشان به حیات جاویدان رسیده اند .
( کتاب تبلیغات – هنر و رسانه ها از دیدگاه امام خمینی(ره) بخش هنر و هنرمندان )
فرستنده ، گیرنده و پیام ،سه عنصر اصلی پیام در ارتباطات است . همانطور که از عنوان بحث آشکار است ، محتوای تبلیغ مورد نظر ما کلی جامع است به عنوان اسلام ! اسلامی که معارف ، فلسفه ، اخلاق ، احکام ، عرفان و ... دارد اما تبلیغ علاوه بر محتوا ( پیام ) دو عنصر دیگر نیز دارد یعنی گیرنده و فرستنده ! که هردو در امر ارتباط مهم بوده و جزو ارکان ارتباطات هستند .
به عنوان مثال ؛ شاید این حکایت مسئله ی اهمیت فرستنده را به لطیف ترین شکل برای ما آشکار کند که ؛
گویند" در شهری موذن بد صدایی بود ... روزی با صدای بلند اذان می گفت که ناگهان دید برایش هدیه ای آوردند ! آورنده ی هدیه یهودی بود !! مرد یهودی گفت : ای موذن این هدیه ی ناقابل را از من قبول کن که تو خدمت بزرگی به من کردی ! گفت : چه خدمتی کردم ؟ مرد یهودی گفت : من دختری دارم که مدتی بود تمایل به اسلام داشت . از وقتی که تو اذان می گویی و بانگ الله اکبر از تو می شنود تمایل به اسلام ندارد ... حال این هدیه را آوردم که تو خدمت بزرگی به من کردی !!"
(سعدی در کتاب گلستان ( اندر فواید خاموشی ) و مولانا در مثنوی شبیه همین حکایت را نقل کرده اند ... )
حال که اهمیت عناصر ارتباطی ، خصوصا فرستنده ( مبلغ ، صاحب پیام ، صاحب سخن ، صاحب هنر و ... ) آشکار شد ، فهرست وار به پیش نیازهایی اشاره می شود که بایسته های امر تبلیغ آرمان های انقلاب در جهان معاصر محسوب می شود .
- موقعیت شناسی درارائه پیام.
- زبان گزینی درارائه پیام .
- نیازشناسی درانتخاب مضمون پیام .
- زمان شناسی درانتخاب موقعیت انتقال پیام .
- مخاطب شناسی درانطباق محتواباشخصیت گیرنده .
- روش شناسی درنحوه انتقال پیام .
- آسیب شناسی درجهت شناسایی موانع انتقال پیام
این هاعواملی هستندکه بایددرفرآیند هادی کردن پیام دراغلب برنامه هاوفعالیت های تبلیغی ازآن بهره جست. اگردرهنگام ارتباط با متربی وانتقال پیام های تبلیغی نیاز،زمان ،زبان و " موقعیت " اورادرنظرنگیریم،هرگونه سرمایه گذاری وتلاش برای انتقال پیام بی حاصل خواهد بود. زیرارفتاروخصوصیات عاطفی درشرایط پذیرش پیام نقش تعیین کننده ای دارد. (راهبردهای روان شناختی تبلیغ . دکتر عبدالعظیم کریمی . ص 54 – 55 )
از طرفی کسی که در مقام تبلیغ ارزشهای انقلاب به زبان هنر قرار می گیرد ، قبل از هرچیز باید از مخاطبان خود آ شنایی کافی داشته باشد . به این معنا که بداند گروه شنوندگان دارای چه پایگاه اجتماعی هستند ، درچه سطحی از دانش وبینش قرار دارند ، تابتواند متناسب با سطح ادراک و فهم آن ها به تنظیم واژگان وآراستگی و آسان سازی پیام خودبیندیشد .
پاره ای اطلاعات اولیه که مبلغ از مخاطبان خود باید داشته باشد عبارت است از :
1. آگاهی ازنگرش ها و گرایش های مخاطب .
2. شناخت از ساخت وبافت تربیت خانوادگی مخاطب .
3. آگاهی از نحوه استفاده او از اوقات فراغت .
4. آشنایی با مسئولیت های اجتماعی ومهارت تخصصی .
5. آگاهی از شیوه لباس پوشیدن و آراستگی .
6. آگاهی ازعلایق ، سرگرمی ها ، رغبت ها وآرمان ها .
7. آگاهی از روش های تربیتی و انظباطی والدین .
8. اطلاع یافتن از نوع وکیفیت رابطه با همسالان و هم اندیشان و ... (همان ... ص 107 )
گفتنی است آنچه بیان شد نمونه ها و کلیاتی از مسئله ی تبلیغ آرمان های انقلاب به شمار می آید که جهت تقریب ذهن به رشته ی تحریر درآمده است .
شاید به خاطر وسعت و گستره ی همین مفاهیم باشد که امروزه تبلیغ ( چه به معنای دینی و چه به معنای غیر دینی ) یک رشته ی تخصصی محسوب می شود که از علومی چون فلسفه ، ادبیات ، روان شناسی ، جامعه شناسی و علوم ارتباطات بهره می گیرد .
و هنرمند انقلابی باید در جهت اهداف و آرمانهای خود از شیوه های نوین تبلیغ در جهان معاصر – خصوصا از انواع رسانه های دیداری . شنیداری . سرد و گرم . آموزشی و تربیتی . و ... استفاده ی بهینه کرده و با زبان و ابزار مردم هر روزگار با آنها تکلم کند .
با فراگیر شدن انواع رسانه های الکترونیکی، دیجیتالی و شبکه های اجتماعی و فضای سایبر و همچنین با قدرت گرفتن سینما و تلویزیون ضرورت توجه به شیوه های نوین تبلیغ برای هنرمندان انقلابی بیشتر احساس می شود .
مجتبی طالبی
نویسنده و تهیه کننده صدا و سیمای مرکز گلستان
مدرس و دبیر پژوهشی جامعه المصطفی العالمیه . واحد گرگان
انتهای پیام/