گروه : مطالب ویژه /

شناسه: 8494

29 اسفند 1402 14:14

دیدگاه: 0

ارسال توسط:

یادداشتی حقوقی به قلم سید مصطفی حقی : انتقام گیری از اقتدار

دادستان سابق گلستان گفت : با عنایت به قواعد کیفری و مقررات قانون مجازات اسلامی و شرایطی که کشور درگیر آن بوده است اثبات تقصیر برای اپراتور نیز نیازمند دقت و بررسی های دقیق و کارشناسانه و منصفانه و به دور از هر گونه حاشیه سازی و جنجال سازی رسانه‌ای در دادگاه است.

به گزارش قابوس نامه به نقل از گلستان ما ؛ حجت الاسلام والسلمین سید مصطفی حقی دادستان سابق گلستان طی مطلبی حقوقی در خصوص سقوط هواپیمای اوکراینی در آسمان ایران نوشت :

خبری بسیار مهم در سر تیتر خبرهای مهم کشور و منطقه در حال دست به دست شدن است،«سقوط هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین با شلیک پدافند هوایی ایران» خبری که همه را در بهت و حیرت فرو برد، هنوز غم از دست دادن سردار رشید اسلام حاج قاسم سلیمانی تسکین نیافته بود که با این خبر دردها و آلام ما دوچندان شد ، شاید پس از شهادت سردار سلیمانی تنها چیزی که که مرهم زخم دلمان شده بود انتقام محکم و کوبنده سردار حاجی زاده و همرزمانش از این یاغی امریکایی بود که جهان را در بهت از این توانمندی و اقتدار نیروهای سپاه فروبرد.

آری ذلت و تحقیر  ارتش آمریکا توسط نیروهای انقلابی ما چیزی نبود که به سادگی بتوان از آن گذشت آن هم با آن همه تهدیدات و رجزخوانی های متکبرانه که رئیس جمهور آمریکا در مقابل واکنش احتمالی ایران می کرد.

در سوگ ازدست دادن هم وطنانمان رهبر معظم انقلاب پیام تسلیتی را خطاب به ملت ایران و خانواده های داغدار این عزیزان ارسال نمودند و البته صراحت و شفاف سخن گفتن با مردم را در تشریح علل این حادثه از مسئولین خواستار شدند و پس از آن پیام ریاست محترم جمهوری با ذکر«گناه نابخشودنی» نیز رسانه ای شد .

در همین حال و هوا و ناراحتی از این واقعه تلخ بودیم که خبر دیگری رسید: توضیحات سردار جاجی زاده، همه منتظر بودیم این سردار عزیز و نام آشنای انقلاب در خصوص علل این حادثه چه خواهد گفت که در کمال نا باوری، ایشان ضمن پذیرفتن مسئولیت این حادثه و تبرئه دیگر متولیان این حوزه، ضمن آرزوی مرگ برای خود، گردن خود را باریکتر از مو در مقابل تصمیمات مسئولین توصیف کرد!

 هنوز لب این سردار عزیز از بیان این مطلب بسته نشده بود که  بعضی از افراد همیشه طلبکار از نظام و انقلاب سیل انتقادات و زخم زبانها را به این سردار عزیز و سپاه روانه داشتند، طی چند ساعت آنقدر مطلب نوشتند و گفتند که روی رسانه های بیگانه را سفید کردند، بی آنکه حتی منتظر بمانند تا زوایای مبهم مسئله روشن گردد و کلیدواژه هایی مثل دروغ، استعفا، هم وطنان بی گناه را گسترانیدند.

اینکه چرا سردار غیرتمندمان در این خصوص قبول مسئولیت نمود آن هم قبل از اعلام نتیجه بررسی ها توسط مقامات ذیربط برخواص پوشیده نیست که بیان آن مقالی دیگر را می طلبد اما از باب رعایت آموزه های دینی خصوصا آیه شریفه یا ایها الذین آمنو قولو قولا سدیدا ناچار شدم چند سطری را از منظر حقوقی در خصوص این حادثه  اسفبار بنویسم تا فردای قیامت حجتی داشته باشم در دفاع از نیروهای مخلص انقلاب چرا که این زمانه غریب ثابت کرده است ملکوت همیشه خوب نیست بلکه باعث می شود جای دوغ و دوشاب عوض شود و سره از ناسره جای هم را بگیرند.

 ترسیم واقعه از حیث آنچه که اتفاق افتاده چندان کار سختی نیست، یکی از پدافند های مستقر در اطراف تهران، هواپیمای خطوط هوایی اوکراین را که دارای سرنشینان هم وطن و غیر هموطن بود را مورد اصابت یک فروند موشک قرار داده است که به گفته سردار حاجی زاده و براساس نقل قول از پدافند مستقر در پدافند ذکرشده، این هواپیما را با موشک کروز که البته هشدارهای لازم درخصوص احتمال شلیک آن از ناحیه دشمن داده شده بود، اشتباه گرفته شده است که تمامی این عملیات اجرایی اعم ازمشاهده، تصمیم و اقدام در چند لحظه کوتاه اتفاق افتاده است به طوری که حتی برای اپراتور فرصت هماهنگی با مقامات مافوق پیدا نگردیده است .

در حالی که قبل از آن در خواست«کیلیر» و پاک کردن فضای هوایی از هرگونه پرنده ای را جهت جلوگیری از اشتباهات احتمالی در خواست نموده بوده که این درخواست وی مورد توجه قرار نگرفته است که قطعا این اظهارات مورد توجه کارشناسان ذیربط قرار خواهد گرفت.متاسفانه بعضی معاندین همسو با رسانه های غربی ضمن دامن زدن به موضوع آن را یک جنایت جنگی نامیدند این در حالی است که در مورد مشابه که هواپیمای ایرانی مورد تهاجم ناو جنگی آمریکا قرار گرفت وعده ای هموطن در آن حادثه شهید شدند بجای عذرخواهی دولت امریکا،مدال شجاعت به فرمانده ناو داده شد ولی در این حادثه بلافاصله یکی از فرماندهان عالی رتبه نظامی ایران قبول مسئولیت نمود، درباره آن حادثه سکوت اختیار نمودند گویی اصلا اتفاق نیفتاده است.

آیا بین هواپیمای ساقط شده در سال 1366 توسط ارتش امریکا و این هواپیما تفاوتی وجود دارد که آن حادثه نه تنها جنایت جنگی محسوب نگردید بلکه این رفتار کاملا منطقی و براساس قواعد نظامی صحیح تشخیص داده شد.

که البته نمونه های مشابه دیگری نیز اتفاق افتاده است مثل 2017 هواپیمایی مالزیایی مورد اصابت موشک اوکراین 2007 هواپیمایبلاروس در سومالی-2001 هواپیمای روسی که اغلب آنها در ارتفاعات بسیار بالا در حال پرواز بوده اند و قطعا خطر قریبالوقوع محتملی در میان نبوده است  صرف نظر از اینکه اساسا در این فقره هواپیما به گفته مسئولین با موشک کروز اشتباه گرفته شده است.

طبق بند 4 ماده 2 منشور سازمان ملل متحد، تهدید به زور یا استفاده از آن علیه تمامیت ارضی و استقلال سیاسی هر کشوری ممنوع است، در سال 1974 قطعنامه شماره 3314 تحت عنوان تعریف تجاوز، به اتفاق آراء تصویب گردید که البته شورا در تعریف مصادیق آن مبسوط الید شناخته شد در این زمینه کودتا، و حتی هواپیما ربایی جزو تعریف تجاوز قرار گرفت.

ذکر این نکته نیز حایز اهمیت  است که مطابق ماده 2 همین قطعنامه، پیش دستی یک دولت به عنوان حمله پیشگیرانه، ممنوع شناخته شد که متاسفانه در موضوع ترور سردار شهید سلیمانی، آمریکا علیرغم محدودیت به بهانه اقدام پیشگیرانه چنین جنایتی را مرتکب شد که براساس همین ماده خود اقدامی متجاوزانه محسوب می شود-اما در ماده 33 همین منشور در خصوص طرح مسئولیت بین المللی، موضوع حالت ضرورت بیان شده است-که در بحث دیگر در ماده 51 موضوع دفاع  مشروع ذکر گردیده است که البته شروطی را نیز در خصوص دفاع مشروع آورده است مثل تناسب میان دفاع  و حمله و دفاع فوری ، نبودن راهکارهای دیپلماتیک و غیر نظامی برای رفع تجاوز که می بایست رعایت شود و به طور کلی سه اصل ضرورت ، انسانیت و مروت اصولی هستند که طرفین مخاصه می بایست آن را رعایت کنند .

با عنایت به مطالب ذکر شده جنایت جنگی اینگونه تعریف می شود :

جنایت جنگی نقض مقررات و قواعد بشردوستانه بین المللی است که به عنوان یک پدیده جزایی جزو جرایم بین المللی محسوب می شود که به دو دسته تقسیم می شود :

الف - جرایم جنگی بین المللی   ب -  جرایم جنگی در حوزه داخلی کشورها  که در اساسنامه دیوان بین المللی کیفری فهرستی از ان ارائه گردیده است مثل حمله به نیروهای حافظ صلح ، تدارک حملاتی برای کشتار مردم بی دفاع  ، حملات عامدانه به اهداف غیر نظامی ، سربازگیری کودکان و تجاوز و برده گیری جنسی.

آنچه مورد بحث ماست حمله عامدانه به اهداف غیر نظامی است ، قید کلمه عامدانه یعنی داشتن سوء نیت عام و خاص به عبارت دیگر مرتکب هم قصد فعل یعنی شلیک به هدف غیر نظامی را داشته باشد و هم قصد نتیجه که کشتن افراد بیگناه است که در خصوص موضوع اتفاق افتاده قطعا اینچنین نبوده است .

 در زمانی که کشور در حالت بالاترین و امنیتی ترین آماده باش یعنی حالت کاملاً جنگی قرار دارد و آن هم در اثر تهدیدات صریح و مستقیم آمریکا مبنی بر هدف قرار دادن ۵۲ نقطه حساس در کشور ایجاد شده است و اپراتور یکی از پدافند های مستقر در اثر اشتباه در برداشت از وضعیت ایجاد شده در رادارهای کشف هدف و تشخیص آن مرتکب اشتباه کاملاً شخصی گردیده است و بسط گسترش آن به ایجاد مسئولیت برای بالاترین مقام های نظامی کشور یک امر کاملاً غیر حقوقی و غیرمنصفانه است.

چرا که بین قصد و نیت  نتیجه نهایی با عمل انجام شده و ارتکاب اشتباه به سختی می توانم ملازمه برقرار کرد در عین حال که مسئولیت مدنی و حقوقی این اشتباه به قوت خود باقی است و این کل حاکمیت است که می بایست سریعاً جبران خسارت مادی و معنوی ایجاد شده را نباید یک نهاد نظامی خاص یا افراد معین در رده های گوناگون این نهاد و غالباً آنچه نیز مرسوم و معمول سایر کشورهاست قبول مسئولیت از ناحیه دولت وقت است که متاسفانه این مطلب در پیام ریاست محترم جمهوری دیده نشد.

 اما از منظر حقوق جزای داخلی چنانچه بخواهیم به مسئله بپردازیم موضوع را از چند منظر می‌توان بررسی کرد در نظام کیفری ایران در خصوص اشتباه در قتل سه مبحث مورد توجه است.

یک: اشتباه در هویت ماده ۲۹۴ قانون مجازات اسلامی که موجب مسئولیت مجازات جنایت عمدی بوده و مستوجب قصاص است و آن در موردی است که کسی قصد قتل انسان بی گناهی را داشته باشد ولی اشتباها شخص بی گناه دیگری را بکشد مجازات قتل عمدی را در پی دارد که البته در حقوق انگلیس به آن شرق انتقال یافته می گویند

دو: اشتباه در هدف اشتباه در هویت مقتول مورد قصد قاتل بوده است و فکر میکرده مثلا این فرد همان فردی است که قرار است بکشد و بعد از قتل متوجه می‌شود که در هویت وی اشتباه کرده است ولی در هدف مقتول مقصود وی نبوده است.

سه: اشتباه در قصد که موارد زیر را شامل می‌شود :

الف: اشتباه در حکم یا موضوع مثل این که به قصد مهدور الدم و واجب القتل بودن فردی او را بکشد و بعد معلوم شود که فردی را که کشته مهدورالدم نبوده است که عمد محسوب نمی شودب: سلب قصد در مواردی که ذاتی باشد مثل صغر یا جنون که خطای محض محسوب می‌شود یعنی صغیر یا دیوانه ای فرد بی گناهی را بکشد

ج: اکراه در قتل که موجب سلب مسئولیت نیست و قتل عمدی محسوب می شود

د: قتل در خواب چنانچه بدون تصمیم قبلی باشد عمد محسوب نمی شود

قتل در حالت مستی به تناسب تصمیم قبلی موجب قصاص یا دیه است

همانگونه که در شرح مسئله توضیح داده شد اپراتور پدافند به تصور اینکه شی پرنده موشک کروز می باشد به آن شلیک نموده است و اینگونه نبوده است که با علم و اطلاع به اینکه هواپیمای مسافربری است به آن شلیک نموده باشد

با تعریف فوق و توضیحات داده شده باید گفت اولاً در این عملیات فرماندهی هوافضای سپاه دخالتی در ارتکاب جرم نداشته چرا که در مبحث مداخله کنندگان کیفری در ارتکاب جرم سه حالت متصور است یا مباشر است و آن کسی است که انفرادی و مستقیم در بزه دخالت دارد یا شریک است و آن افرادی هستند که به صورت اشتراکی در بزه دخالت دارند یا معاون است و آن فردی است که دیگری را تحریک یا ترغیب نماید یا وسیله جرم را تهیه یا جرم را تسهیل کند و با توضیحات داده شده ایشان دخالتی در موضوع نداشته اند بلکه پس از عملیات به وی اطلاع داده شده است آن هم در زمانی که ایشان در حال انجام ماموریت دیگری در پاسداشت امنیت کشور در نقطه‌ای دیگر حضور داشته اند.

ثانیاً با عنایت به قواعد کیفری و  مقررات قانون مجازات اسلامی و شرایطی که کشور درگیر آن بوده است اثبات تقصیر برای اپراتور نیز نیازمند دقت و بررسی های دقیق و کارشناسانه و منصفانه و به دور از هر گونه حاشیه سازی و جنجال سازی رسانه‌ای در دادگاه است که آیا اقدام وی عجولانه و سهل انگارانه یا حتی خدای نکرده عامدانه بوده یا اینکه در آن شرایط خاص و حساس امکان اخذ تصمیم دیگری را نداشته است که با توجه به وجود قضات شجاع و منصف و فرهیخته در دستگاه قضایی کشور همگان منتظر اعلام بررسی نهایی و قطعی دستگاه قضایی بوده و از گمان زنی و قضاوت های سطحی و عجولانه در این زمینه پرهیز نماییم.

ثالثا آنچه مهم است و باید بیشتر در این زمان مورد توجه و یادآوری قرار بگیرد این است که در شرایطی که اقتدار و امنیت و آسایش ایران مرهون و مدیون تلاش ها، ایثارگری ها و جانفشانی های افرادی مثل شهید سلیمانی، سردار حاجی زاده و دیگر عزیزان نیروهای مسلح کشور که با دست خالی ولی با همت والا توانمندی‌های نظامی و امنیتی کشور را افزایش داده اند سعی کنیم با سخنان نسنجیده و سطحی با دشمنان قسم خورده  انقلاب همنوا نشویم  و راه را برای نفوذی های انقلاب و هم‌پیمانانشان در آن طرف مرزها هموار نسازیم.

و سخن آخر با تو سردار چندی قبل زمزمه ترورت در آن طرف مرزها از زبان دشمنان شنیده شد که الحمدلله به یاری امام زمان عجل الله به جایی نرسید، چند شب پیش در رسانه ملی از چگونگی دست یافتن به دانش راداری توسط تو و بچه‌های همرزمت میگفتی و چه افتخار میکردم به داشتن بزرگ مردانی مثل تو همچنان که افتخار میکردم به همرزمان شهیدت مثل تهرانی‌مقدم ولی امروز وقتی قامت استوارت در جلوی انظار عمومی و گردن افراخته ات را به باریک‌تر از مو تشبیه نمودی دلم لرزید که نکند یادم برود آن همه جانفشانی هایت در کنار رهبری و مردم و رفیق تازه سفر کرده ات حاج قاسم.

سردار چه بخواهی تقصیر ناکرده را بپذیری یا نه ما و مردم کشورت قدردان زحماتت و تلاش هایت هستیم و هنوز به راهی که در پیش رو داری و البته که نگران آبرویت نیز نباش که انشاالله همچون گذشته در پیشگاه خداوند سبحان و هم میهنانت آبرومند بوده و خواهی بود.

 

انتهای پیام /

نویسنده :

نظرات
آرشیو