به گزارش قابوس نامه، در غرب هنر با فلسفه عجین و همزاد است و با وجودی که این فرآیند در طول تاریخ با فراز و نشیب همراه بوده اما باید گفت حتی محتواگریز ترین هنرها و هنرمندها هم به فلسفه ای خاص گرایش داشتند که با آن عینک به پدیده ها می نگریستند و می نگرند!
این مسئله در سینما -  که نقطۀ تلاقی هفت هنرمرسوم غرب است – به روشنی دیده می شود .به حدی که امروز آمیختگی فلسفه و سینما بر کسی پنهان نیست و اگر در گذشته شاعر فیلسوف ، فیلسوف رمان نویس ، نقاش فیلسوف و ... داشتیم امروز باید از فیلسوفان سینماگر و سینماگران فیلسوف  یاد کنیم .
( اگر عمری باشد در آینده روی مسئله ی سینمای تطبیقی بحث خواهیم کرد زیرا این فرضیه در ذهنم مطرح است که ؛
الف ) سینما ( هنر ) می تواند نماینده و زبان گویا و عینی فلسفه باشد .
ب ) سینمای فلسفی وجود دارد و به شدت در حال رشد است . (فلسفه به معنای عام )
ج ) فلسفه ی تطبیقی ، بررسی وجوه اشتراک و افتراق ، میزان اثر پذیری و بررسی نتایج فکری فیلسوفان و مکاتب فلسفی ست بنابر این می توان سینمای تطبیقی نیز داشت و محتواهای ارائه شده مورد بررسی و تجزیه و تحلیل تطبیقی قرار بگیرد . )
باری ! به مسئله ی اصلی باز می گردیم و از«  محتوا  » یاد میکنیم با این پیش فرض که هنرتجلی و ظهور محتوا ست که در قالب کلمه ، خط ، نقش ، تصویر ،صوت و ... ریخته می شود و منتقل کننده ی جهان بینی هنرمند است .( البته این نگرش ما و شاید نگرش مشترک ما و شماست و الا هستند کسانی که از اساس منکر مسئله ی محتوا در هنر هستند ! گاهی در قالب مکاتبی چون نهیلیسم ،دادائیسم و ابزورد در هنر و گاهی به شیوه های دیگر ! ... )
هنرمند انقلابی و هنر انقلاب  که مسئله ی اصلی یادداشت های ماست به شدت به عینک فلسفه نیازمند است اما دست به دامان کدام مکتب فلسفی باید شد ؟
مکتبی که هم همت مجاهدانه ی هنرمند انقلابی را تعالی بخشد هم در راستای آرمان و اهداف هنر انقلاب باشد و انسان را در رسیدن به حیات معقول ( حیات طیبه و سعادت ... ) رهنما باشد!
هنرمندان غرب – درست یا نادرست ،ارزشی یا غیرارزشی . اخلاقی یا غیر اخلاقی و ... -  تجربه ی قرن ها تفلسف فیلسوفان خود را در هنر وارد کردند . از نگاه های افلاطونی و ارسطویی درهنر تا دیدگاه های نیچه و کانت و دکارت در هنر همه و همه سیستم هنر غرب را در بر گرفته است . ( شما به این ماجرای هنری – فلسفی ، استفاده از اسطوره ها را نیز اضافه کنید ! )
بر اهل علم پوشیده نیست که از قرون اولیۀ ظهور اسلام ، با طلوع شخصیت هایی چون کندی ،فارابی ، ابن سینا و بعدها با ظهور شیخ اشراق ها و ملاصدراها و مطهری ها و طباطبایی ها و ... جریان فلسفه در جهان اسلام – خصوصا ایران اسلامی – چنان پویا و بالنده ظهور و بروز پیدا کرده که تحسین مستشرقین و فلاسفۀ شرق و غرب را در پی داشته است .( شما به مجموعۀ این سیر فلسفی و حکمی ، گنجینه ی آیات و روایات و دریافت های شهودی و ذوقی عرفا و شعرا را نیز اضافه کنید ! )
بنابراین در داشتن فلسفه و حکمت ، هنر انقلاب اسلامی تهیدست نیست و پشتوانه ی عظیمی دارد . این پشتوانه های تئوریک نه فقط در بطن تاریخ فلسفه بلکه می تواند پویا و بالنده باشد به نحوی که هنرمند انقلابی را در تولید اثر هنری یاری کند .
 فراموش نکنیم که در انقلاب اسلامی ، متفکرانی چون شهید مطهری ، امام خمینی (ره) . علامه جعفری ، علامه طباطبایی (ره) و ... به عنوان فیلسوفان برجسته ی جهان اسلام نقش فعال داشتند .
قبول کنیم که مدیران فرهنگی و هنری جمهوری اسلامی از این مهم غفلت کرده اند به نحوی که حتی امروز هنرمند انقلابی آشنایی چندانی با مبانی فلسفی و حکمی خود ندارد و آثار تولیدی اش منحصر به دریافت های ذوقی یا مطالعات پراکندۀ خود در مکتب های فلسفی شرق و غرب عالم بوده است .حال آنکه وجود فلسفه وحکمتی بالنده و پویا می تواند باعث شکوفایی و تعالی هنرانقلاب شده و هنرمند انقلابی را برای بیان حرف های جهانی ناطق گرداند و محتوایی با اصالت را به مخاطبین ارائه کند .
شاید بتوان گفت که ضعف در محتوا امروز یکی از مهمترین مسائل در جریان های هنری از جمله جریان هنر انقلاب است و این در حالی است که ما نه فقط توان تولید محتوا برای جامعه ی خود بلکه توان ارائۀ محتوای  عقلانی – شهودی برای مردم تشنۀ جهان را نیزداریم .
قبول دارم که این ادعا نیاز به اثبات دارد اما برای اثباتش باید نسلی پرورش پیدا کند که هم هنرمند باشد هم فیلسوف !
چنین ابر انسان هایی را اگر انقلاب اسلامی نسازد ، کدام جریان می تواند بسازد ؟!

مجتبی طالبی
نویسنده و تهیه کننده صدا و سیمای مرکز گلستان
مدرس و دبیر پژوهشی گروه فلسفه و عرفان جامعه المصطفی. واحد گرگان

انتهای پیام/