به گزارش قابوس نامه به نقل از نبض ما، گیاه زغال اخته ( CORNELIAN CHERRY )به صورت درخت یا درختچه در کنار جریان آب و یا در بیشه ها می روید و از گروه گیاهان گل دار گلبرگ جدا محسوب می شود.

درختچه ی زغال اخته حدود ۳۰۰ سال عمر می کند و در حدود ۲۵ سالگی تا ۸ متر می رسد. این درخت به طور کلی ارتفاعی حدود ۸-۴ متر دارد. چوب آن بسیار محکم است و در صنعت نیز کاربرد دارد.

منطقه ی قزوین و رودبار به ویِژه در حاشیه البرز، بیش ترین تولید کننده و صادر کنندگان زغال اخته ی کشور محسوب می شوند. میوه ی زغال اخته در اواخر تابستان آماده ی چیدن است.
ارزش غذایی زغال اخته

زغال اخته حاوی مقادیر زیادی آهن، کلسیم، اسید فولیک، ویتامین های C،  B۲،  B۱،E  و فلاوونوئیدهاست. آنتوسیانین موجود در زغال اخته رنگدانه ای از گروه فلاونوئیدها است که عامل رنگ قرمز در گوجه فرنگی  و دیگر میوه ها است.

زغال اخته دارای تانن و اسیدهای آلی، آنتوسیانین ها (گروهی از فلاونوئیدها) به ویژه از خانواده ی فلاون و ایزوفلاون، کاروتنوئیدها، آنتی اکسیدان ملاتونین ( که به صورت قرص آنتی اکسیدان حاصل از فرآورده های طبیعی به بازار عرضه می شود) می باشد.

آنتی اکسیدان ها  مقاومت بدن در برابر بیماری های غیرواگیر که از رادیکال آزاد تولید می شود را بالا می برند و به پیش گیری از صدمه به سلول ها و بافت های بدن در مقابل این رادیکال های آزاد کمک می کنند. قرص های آنتی اکسیدان  در برخی کشورهای اروپایی به نام قرص های یکی در روز (ONE DAY) معروف هستند و بدون تجویز پزشک نیز خریدشان برای عموم آزاد است.

زغال اخته ؛ ضد باکتری قوی

زغال اخته به عنوان ضد اتصال چند نوع باکتری در ادرار و مدفوع شناخته شده است؛ به عبارت دیگر زغال اخته، به خروج باکتری ها از بدن کمک می کند. باکتری اشرشیاکلی عامل ۸۵ درصد عفونت های مجاری ادراری  است. یکی از متداول ترین عفونت ها، التهاب مثانه است که به ویژه در خانم ها شایع است.

که به نظر می رسد اسید بنزوئیک موجود در زغال اخته، در ایجاد خواص درمانی و پیشگیری نقش داشته باشد؛ هر چند تحقیقات اخیر نشان می دهند که این اثر احتمالاً به دلیل وجود پلیمری در زغال اخته، است که ماهیت آن هنوز شناخته نشده است. این ملکول ناشناخته از اتصال اشرشیا کلی، به دیواره ی مثانه و مجاری ادراری جلوگیری می کند و به این ترتیب، از رشد و تکثیر باکتری و ایجاد عفونت، جلوگیری می کند. لازم به ذکر است که زغال اخته نمی تواند جایگزین آنتی بیوتیک شود، اما استفاده از این میوه و آب آن می تواند اثر داروهای مورد استفاده در این شرایط را تقویت کند.
آب زغال اخته ؛ افزایش سیستم دفاعی بدن

مطالعه ای که توسط محققان وزارت کشاورزی ایالات متحده(USDA)  انجام شد، نشان داد که پلی فنولهای موجود در زغال اخته، می تواند از سیستم دفاعی بدن در برابر بیماری ها پشتیبانی کند.

محققان از ۵۶ شرکت کننده ی بزرگسال سالم با متوسط ​​سن ۵۰ سال ثبت نام کردند. شرکت کنندگان به دو گروه تقسیم شدند : به گروه اول دو بار در روز یک لیوان ۸ اونسی(۲۲۷ سی سی) آب زغال اخته ی کم کالری و به گروه  دوم دارونمایی که ظاهر و طعمی مشابه با آب زغال اخته دارد، داده شد.

سپس محققان مقدار فشار خون، قند خون، چربی خون و پروتئین واکنشی Cرابه عنوان یک مارکر التهاب در افراد شرکت کننده اندازه گیری کردند. اگر چهار فاکنور اندازه گیری شده بالاتر باشند، خطر ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری های قلبی، سکته مغزی و دیابت نوع ۲ افزایش می یابد.

در گروه اول، که دو لیوان آب زغال اخته، در روز نوشیده بودند، اندازه گیریها به طور مداوم برای همه ی افراد رو به بهبود داشت.در مجموع، محققان کاهش ۱۰ درصدی خطر بیماری قلبی و کاهش ۱۵ درصدی خطر ابتلا به سکته مغزی را مشاهده کردند.

پرفسور Christina Khoo   می گوید:این یافته ها نشان می دهد که پلی فنولها به محافظت از بدن ما کمک می کنند و ممکن است از ابتلا ما به بسیاری از بیماریها جلوگیری کنند، خوشبختانه یک منبع غنی از پلی فنولها فقط یک لیوان آب زغال اخته، است، در میان میوه هایی که معمولا در رژیم غذایی ما وجود دارد، زغال اخته بالاترین میزان پلی فنولها را حتی بیش از سیب، بلوبری، انگور یا گیلاس دارا می باشد.

برای افراد در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲، یک لیوان آب زغال اخته، دو بار در روز می تواند یک راه ساده برای کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ باشد.برای افرادیکه در حال حاضر مبتلا به دیابت نوع ۲ هستند، نوشیدن آب زغال اخته می تواند یک راه بسیار خوب برای کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی باشد.

آب زغال اخته همچنین برای افراد مبتلا به سنگ های کلیه مؤثر است. اگر سنگ کلیه از جنس کلسیمی باشد، آب زغال اخته در رفع آن اثر چشمگیری دارد .

مصرف زغال اخته در بارداری و شیردهی

زغال اخته، به علت دارا بودن مقادیر زیاد فیبر در درمان یبوست بارداری مفید است .در منابعی آمده که زغال اخته، از زردی نوزادی جلوگیری کرده و برای کبد مادر و جنین هر دو فوائد زیادی دارد.

مادرانی که در دوران شیر دهی هستند باید حتما دو وعده میوه  یا آبمیوه را در روز مصرف کنند. زغال اخته غنی از آنتی اکسیدان،گزینه مناسبی برای پاسخ گویی به نیازتان است. این میوه خوشمزه، پر از ویتامین ها و مواد معدنی مناسب نیازهای شما است و مقدار مناسبی از کربوهیدرات ها را برای بالا نگه داشتن سطح انرژیتان به شما می دهد.

زغال اخته در طب سنتی

طبع زغال اخته کمی سرد و خشک است.

    زغال اخته، تقویت کننده معده است.
    التهام دهنده زخم معده است.
    درمان‌گر اسهال است
    برای صفرا مفید است.
    پوست درخت زغال اخته تب‌بر و ضد مالاریا است.
    برای کسانی که واریس دارند زغال اخته، میوه مناسبی است.
    پوست زغال اخته تب بر است و در رفع اسهال مؤثر می باشد.
    برای درمان بواسیر ۱۰۰ گرم زغال اخته در یک لیتر آب بجوشانید سپس صاف نموده از مایعی که به دست آمده بواسیر را کمپرس کنید.
    برای بی‌اختیاری ادرار بچه‌ها ۳۰ گرم برگ زغال اخته را در یک لیتر آب جوشانده تا یک سوم آن بخار شود. سپس هر شب قبل از خواب نصف فنجان با احتیاط به کودک که بیش از ۷ سال دارد بدهید.
    آب زغال اخته، برای شستشوی دهان و غرغره بسیار خوب است. همچنین تورم و برفک را از بین می برد.
    برای درمان سرفه ۲۰۰ گرم آب و ۲۰۰ گرم شکر و ۲۰۰ گرم زغال اخته جوشانده تا بصورت شربت درآید روزی ۳ قاشق میل شود.
    کسانی که ورم پروستات دارند از زغال اخته در فواصل غذاهای روزانه استفاده کنند.
    زغال اخته در بند آمدن خون مؤثر است.

مضرات زغال اخته

    در شرایط تهوع و استفراغ و بعد از آن از مصرف زغال اخته، اجتناب کنید.
    به دلیل اینکه میوه کال آن حاوی اسید بالایی می باشد خوردن آن توصیه نمی شود.
    به خاطر وجود اگزالات بالا در آن در افراد مبتلا به سنگ های اگزالاته نباید زیاد مصرف شود.
    زغال اخته، دارای خاصیت رقیق کنندگی خون می باشد بنابراین افرادی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند نباید در مصرف آن زیاده روی کنند.

منابع :

تبیان، هفت گنج، نمناک