به گزارش پایگاه خبری تحلیلی قابوس نامه به نقل از ایرنا ؛روباه ترکمنی یکی از چهار گونه روباه شناخته شده در ایران است که به نام‌های روباه سر و دم سیاه، کرساک و استپی نیز شناخته می‌شود و در مراتع شمال استان گلستان زندگی می‌کند.

این روباه خجالتی، جثه کوچک‌تر از روباه معمولی دارد و مشخصه اصلی آن دم نسبتا کوتاهی است که برخلاف سایر گونه‌های روباه، انتهای آن به زمین نمی‌رسد و رنگ موهای انتهایی دم این حیوان برخلاف روباه معمولی، قهوه‌ای تیره یا سیاه است.

روباه ترکمنی با ظاهری خاص و کوچک اغلب در زمین‌های باز، استپی، خشک بیابانی و نیمه‌بیابانی یا دارای درختچه زندگی می‌کند و کشورهای آسیای مرکزی مانند قزاقستان، روسیه، ترکمنستان، ازبکستان، شمال چین و مغولستان زیستگاه اصلی آن شناخته می‌شوند اما به گفته سیاوش روشنیان یکی از دوستاران طبیعت، برای نخستین بار تعدادی از این گونه توسط یک جانور شناس در سال ۱۹۴۵ میلادی در منطقه گمیشان استان گلستان مشاهده شد.

وی افزود: بعد از گذشت ۶۵ سال دوباره در سال ۱۳۸۹ وجود تعدادی روباه ترکمنی در اطراف دشت اینچه برون در محدوده ۳۵ کیلومتری آق‌قلا گزارش شد.

وجود دم و سر سیاه رنگ و داشتن جثه کوچک راه تشخیص روباه ترکمنی از روباه معمولی را آسان کرده و به گفته کارشناسان وجود این جانوار ریز جثه نقش مهمی در مدیریت اکوسیستم طبیعت منطقه دارد چرا که خوراک اصلی آنها ملخ‌های مراکشی به عنوان بزرگترین آفات مزارع کشاورزی شمال گلستان است.

روشنیان ادامه داد: با توجه به اهمیت این گونه تلاش برای احیای آن را در برنامه خود قرار دادم و با سرکشی و رصد مداوم محدوده زیستگاه روباه ترکمنی در شمال استان گلستان، توزیع غذا میان سگ‌های گله به منظور عدم شکار روباه‌ها و روشنگری مردم بومی نسبت به اهمیت وجود این پستاندار در اکوسیستم منطقه تا سال ۹۶ تعداد آنها به ۱۹ قلاده رسید.

وی اظهارداشت: در چند سال اخیر آمار تلفات این گونه به دلیل بی توجهی انسان‌ها به طبیعت، ساخت و سازهای زیاد، توسعه مزارع، رهاسازی پساب کارخانجات و سمپاشی مداوم برای مقابله با ملخ‌های مراکشی به عنوان خوراک اصلی روباه ترکمنی باعث از بین رفتن زیستگاه این حیوان و کاهش چشمگیر جمعیت آن شده است.

وی بیان کرد: در آخرین رصد زیستگاه این گونه، فقط یک جفت روباه ترکمنی را در دشت اینچه برون مشاهد کردم که بعد از زایمان دوباره از آنها سرکشی خواهم کرد.

رییس اداره حیات وحش اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان نیز به خبرنگاران گفت: ایران زیستگاه اصلی روباه ترکمنی نیست اما به صورت پراکنده می‌توان با رصد مناطق شمالی استان این گونه را مشاهده کرد، که به دلیل انجام نشدن کار علمی تخصصی، اطلاعات دقیقی در رابطه با آمار جمعیتی آن وجود ندارد.

محمود شکیبا، وجود روباه ترکمنی را برای مراتع شمال گلستان مفید دانست و اظهارداشت: این گونه به دلیل زادآوری در مناطق نیمه بیابانی و تغذیه از جوندگان و حشرات کوچک مانند ملخ‌ها در بحث مبارزه با ملخ مراکشی به عنوان تهدید جدی مزارع و مراتع شمال استان، بسیار کمک می‌کند.

وی افزود: برای مبارزه با ملخ مراکشی مزارع توسط کشاورزان سم پاشی می‌شود که خوردن این حشرات آلوده در چند سال اخیر، یکی از علل مرگ و میر روباه ترکمنی بوده است.

رییس اداره حیات وحش حفاظت محیط زیست گلستان گفت: در گذشته شکارچیان علاقه زیادی به شکار روباه ترکمنی داشتند اما امروزه جمعیت این حیوان به دلایل مختلف از جمله حمله سگ‌های گله‌، انجام ساخت و سازها و توسعه مزارع کشاورزی کاهش چشمگیری یافته است.

شکیبا افزود: دستگاه‌های نظارتی توجه کمی به حیات وحش گلستان دارند و تاکنون کار مطالعاتی تخصصی در شمال استان به عنوان تنها زیستگاه روباه ترکمنی در ایران انجام نشده تا بتوان راهکاری اصولی برای نجات این حیوان خجالتی گرفتار میان انسان‌ها ارائه کرد.

وی تاکید کرد: در صورت ادامه این وضعیت در آینده‌ای نزدیک دیگر نشانی از گونه در معرض خطر انقراض روباه ترکمنی در شمال استان گلستان مشاهده نخواهد شد.

شکیبا گفت: روباه ترکمنی و یا هر حیوان دیگری نیاز به حمایت انسان ندارد چراکه به راحتی می‌تواند در طبیعت زندگی کند اما ورود و دخل و تصرف انسان در طبیعت باعث صدمات جبران ناپذیر به این حیوان شده است.

وی، برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مردم محلی و توجیه آنها برای نزدیک نشدن به لانه‌های روباه ترکمنی، جلوگیری از حمله سگ‌های گله و سمپاشی نکردن اطراف زیستگاه این حیوان را از راهکارهای احیای جمعیت این‌گونه جانووری در منطقه شمال گلستان برشمرد.

در همین پیوند معاون اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس نیز به خبرنگاران گفت: جمعیت گونه جانوری روباه ترکمنی از دسته پستانداران که در ترکمن صحرا و مناطق شمالی استان گلستان زیست می‌کند به دلیل تخریب زیستگاه و شکار توسط سگ گله طی چند سال اخیر کم شده و در معرض خطر انقرارض قرار گرفته است.

احمد احمدی اظهارداشت: حیات وحش به چهار دسته "پستانداران، پرندگان، دوزیستان و خزندگان و حشرات" تقسیم می‌شود که در زیستگاه‌های حیات وحش گنبدکاووس پستاندارانی نظیر روباه ترکمنی، روباه معمولی، گراز، تشی، گورکن، زرده بر، گربه وحشی، گربه جنگلی، خرگوش، شغال، جردبزرگ، جربیل، خارپشت و انواع موش زیست می‌کنند.

وی افزود: با توجه به سرشماری نشدن این گونه‌ها، آمار دقیقی از جمعیت فعلی روباه ترکمنی در دسترس نیست اما مشاهدات نشان از کاهش جمعیت این گونه در منطقه دارد.

سوم مارس برابر با ۱۳ اسفند هر ساله توسط تمام کشورهای عضو سازمان ملل متحد با هدف افزایش آگاهی مردم از وضعیت گیاهان و جانوران وحشی جشن گرفته می‌شود که شعار امسال برنامه‌های روز حیات وحش "جنگل و معیشت؛ پایداری مردم و سیاره زمین" تعیین شده است.

 انتهای پیام/